راه های مهار تورم؛ کارآمدترین روش های کوتاه و بلند مدت
همه ما با کلمه تورم آشنا هستیم. تورم به نوعی با زندگی ما عجین شده است. به عبارت دیگر، تورم به عنوان معضل اصلی اقتصاد کشور در نظر گرفته می شود. تورم موجب افزایش قیمت ها و کاهش ارزش پول می شود. پیامدهای ناشی از تورم می تواند اقتصاد یک جامعه را از بین ببرد. به همین دلیل است که مقابله با تورم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اگر می خواهید بیشتر با تورم، پیامدها، دلایل و روش های مقابله با تورم آشنا شوید، با ما همراه باشید.
تورم چیست؟
تورم به عنوان یک مالیات غیر مستقیم از مردم در نظر گرفته می شود. تاثیر منفی آن را بیشتر قشر فقیر جامعه احساس می کنند. به عبارت دیگر، کمترین هزینه آن بر دوش ثروتمندان جامعه است. به زبان ساده تر، تورم به عنوان مالیات غیر مستقیمی تعریف می شود که بخش زیادی از آن را باید قشر کارگر و فقیر جامعه پرداخت کنند. این امر به نفع قشر مرفه جامعه تمام می شود. با افزایش تقاضای پولی برای یک محصول نسبت به تولید، تورم ایجاد می شود.
تورم باعث می شود تا قیمت کالاهای اساسی به میزان قابل توجهی افزایش یابد. به عبارت دیگر، مردم باید برای خرید کالاهای مورد نیاز خود بیشتر هزینه کنند. این افزایش قیمت بر اقشار پایین و متوسط جامعه فشار وارد می کند. در بسیاری ازنظریه ها، تورم به عنوان افزایش قیمت و برگشت ناپذیری آن تعریف می شود. بسیاری از اقتصاددان ها معتقدند که تورم را می توان با برابری رشد دستمزدها با رشد بهره وری در اقتصاد مهار کرد. البته، مهار تورم به این سادگی امکان پذیر نیست. با این وجود، عدم کنترل تورم موجب فروپاشی اقتصاد هر جامعه می شود.
چرا مقابله با تورم مهم است؟
قبل از بیان راهکارهای غلبه بر تورم بهتر است به اهمیت آن هم اشاره ای داشته باشیم. عدم مهار تورم می تواند پیامدهای منفی بسیار زیادی با خود به همراه داشته باشد. از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش هزینه زندگی: همانطور که گفته شد، تورم موجب افزایش قیمت کالاهای اساسی و خدمات می شود. افزایش قیمت ها با کاهش توانایی خرید مردم ارتباط مستقیم دارد. به این ترتیب، رفاه اجتماعی در جامعه به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
- کاهش ارزش پول: یکی از پیامدهای اصلی تورم، کاهش ارزش پول ملی است. به عبارت دیگر، توانایی خرید مردم با یک واحد پول کاهش می یابد. این موضوع خود موجب افزایش قیمت کالاها و خدمات می شود.
- تاثیر منفی بر صادرات کشور: پایین آمدن ارزش پول، آسیب جدی به صادرات کشور می زند. در واقع، قیمت محصولات صادراتی افزایش می یابد و این موضوع موجب کاهش رقابت در میان صادرکنندگان می شود. کسب و کارهای بسیار زیادی از تورم صدمه می بینند و متضرر می شوند.
- وضعیت اقتصادی نامطلوب و غیر قابل پیش بینی: تورم در جامعه باعث می شود تا اقتصاد غیر قابل پیش بینی باشد. در نتیجه، اقتصاددان ها نمی توانند طرح های اقتصادی خود را به درستی ارائه دهند. در چنین شرایطی، نمی توان انتظار رشد اقتصادی داشت.
با افزایش قیمت و کاهش توانایی خرید، اقشار زیادی از جامعه آسیب می بینند و روز به روز بر تعداد این افراد اضافه می شود. علاوه بر این، اعتماد به نظام مالی دولت نیز به مرور کاهش می یابد. به این ترتیب، رفتارهای هنجارشکن در جامعه ازقبیل: دزدی و تکدی گری به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. در نتیجه، برقراری امنیت جامعه کار چندان آسانی نخواهد بود. به همین دلیل است که مهار و مقابله با تورم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد. برخی از اقداماتی که می توان برای مبارزه با ترم انجام داد در ادامه معرفی شده اند.
بهترین روش های مقابله با تورم
با توجه به اهمیت مقابله و غلبه بر تورم در رشد اقتصاد هر کشور، روش های مختلفی برای مقابله با این مشکل ارائه شده اند. برخی از این روش ها بسیار کارآمد هستند در حالی که برخی دیگر به عنوان راه حل های کوتاه مدت شناخته می شوند. در ادامه، به توضیح مختصر برخی از مهم ترین روش های کوتاه مدت و بلندمدت مقابله با تورم می پردازیم.
فروش اوراق مشارکت
فروش اوراق مشارکت از اصلی ترین روش های مقابله با تورم در نظر گرفته می شود. در سال های اخیر، بانک مرکزی از این روش برای مهار تورم استفاده کرده است. با این وجود، سود حاصل از فروش اوراق مشارکت باید جاذبه لازم برای جمع آوری نقدینگی را ایجاد کند. در حال حاضر، نمی توان گفت این سود و مدت زمان پرداخت آن در شرایط مطلوبی به سر می برند.
ایجاد رقابت بین سود سپرده های سرمایه گذاری
برخلاف تصور عموم، کاهش نرخ بهره بانکی به هیچ عنوان راهکار مناسبی برای مهار تورم نیست. کاهش نرخ بهره بانکی باید بعد از کاهش نرخ تورم انجام شود. کشور فعلاً در چنین شرایطی به سر نمی برد. به همین دلیل است که بانک مرکزی پیشنهاد می کند تا سود سپرده های سرمایه گذاری به صورت رقابتی تعیین شود. البته، سقف رقابت بانک ها توسط بانک مرکزی تا 20 درصد انتخاب شده است.
جمع آوری نقدینگی از طریق سرمایه های مردمی
امروزه، بسیاری از بنگاه های اقتصادی کوچک و بزرگ کشور با سرمایه های مردمی به چرخه تولید ر می گردند. به عبارت دیگر، بنگاه های اقتصادی از سرمایه های سرگردان مردم با سود توافقی برای بقای خود استفاده می کنند. البته، اعتمادسازی بین بنگاه های اقتصادی و مردم توسط دولت و سیستم بانکی انجام می شود.
گسترش زیرساخت تولیدات خانگی
یکی دیگر از روش های بلندمدت مهار تورم، توسعه و گسترش زیرساخت تولیدات خانگی است. به عبارت دیگر، مردم می توانند از نقدینگی خود در جهت ساخت ماشین آلات کوچک یا تولید مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولید استفاده کنند. این راهکار نه تنها تورم را مهار می کند بلکه بر اشتغال زایی نیز تاثیرگذار است. از دیگر مزایای این روش می توان به کاهش نرخ بیکاری، توزیع درآمد و اشتغال با هدایت نقدینگی به چرخه تولید اشاره کرد.
سرمایه گذاری مشارکتی با سرمایه گذاران خارجی
جذب سرمایه گذار خارجی می تواند رشد و رونق اقتصادی را با خود به همراه داشته باشد. بنگاه های اقتصادی بزرگ با جذب سرمایه گذاران خارجی، نقش مهمی در مهار تورم ایفا می کنند. سرمایه گذاری مشارکتی و جذب سرمایه گذاران خارجی باعث می شود تا نقدینگی در چرخه تولید بکار رود.
جمع آوری مطالبات بانک ها
جمع آوری مطالبات بانک ها می تواند درصد قابل توجهی از حجم نقدینگی در حال گردش در کشور را کاهش دهد. از سوی دیگر، بخشی از مطالبات بانک های خصوصی و دولتی به بانک مرکزی بر می گردند. این حجم از نقدینگی موجب کاهش تورم و رشد پول می شود. به همین دلیل است که جمع آوری مطالبات بانک ها از مهم ترین روش های مقابله با تورم عنوان می شود.
چاپ اسکناس های درشت
به اعتقاد بسیاری از اقتصاددان ها، چک پول ها نیز جز نقدینگی محسوب می شوند. افزایش سرعت گردش چک پول ها در بازار موجب افزایش ضریب فزاینده آن ها می شود. چک پول ها به دلیل جابجایی آسان می توانند ضریب فزاینده را بیشتر از اسکناس ها افزایش دهند. استفاده از اسکناس های درشت به جای چک پول ها موجب افزایش گرایش مردم نسبت به سپرده های بانکی می شود. همانطور که گفته شد، سپرده های بانکی نقش مهمی در مهار تورم دارند.
بورس و بازار پول و سرمایه
رکورد بازار بورس باعث بی میلی مردم برای سرمایه گذاری در آن می شود. به این ترتیب، سرمایه گذاران به سمت امور بازرگانی و واسطه ای تمایل پیدا می کنند. به این طریق، قیمت ها به میزان قابل توجهی افزایش می یابند و این موضوع موجب افزایش تورم می شود. فعالسازی بازار بورس باعث جذب سرمایه گذار می شود. در نتیجه، رشد قیمت کالاهای مصرفی کاهش می یابد.
کوچک سازی دولت (حمایت از بخش خصوصی)
حمایت از بخش خصوصی همواره به عنوان یک راهکار کلیدی برای مهار تورم و بهبود شرایط اقتصادی عنوان می شود. اساس خصوصی سازی شرکت های دولتی، کوچک کردن دولت است. کوچک سازی دولت موجب کاهش هزینه ها می شود. به این ترتیب، حجم نقدینگی و فشارهای تورمی نیز به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. خصوصی سازی تنها با تغییر شرایط حاکم بر شرکت های دولتی امکان پذیر است. در چنین شرایطی، بنگاه های اقتصادی خاصیت ضد تورمی خواهند داشت.
پیش فروش کالاهای سرمایه ای
قرار دادن کالاهای سرمایه ای در اختیار مردم، یکی از کارآمدترین روش های جمع آوری نقدینگی به حساب می آید. این کار نیاز به پیش پرداخت مناسب دارد. این راهکار نه تنها نقش مهمی در مهار تورم دارد بلکه موجب افزایش درآمد و کاهش نرخ بیکاری نیز می شود. به طور کلی، جمع آوری نقدینگی به هر طریقی با کاهش تورم همراه است.
بهترین سرمایه گذاری در زمان تورم
اکنون که با تورم و پیامدهای آن آشنا شدید، شاید این سوال برایتان پیش بیاید که بهترین سرمایه گذاری در زمان تورم چیست. به اعتقاد بسیاری از اقتصاددان ها، بهترین سرمایه گذاری در زمان تورم می تواند خرید طلا و سکه باشد. طلا و سکه در طول زمان ارزش خود را به میزان قابل توجهی حفظ می کنند. از آنجایی که طلا متاثر از نرخ دلار و متغیر اونس جهانی است، قیمت آن با افزایش تورم افزایش می یابد.
از سوی دیگر، نقدشوندگی طلا بسیار آسان است. بنابراین، سرمایه گذاری در بازار طلا را می توان یک سرمایه گذاری قابل اطمینان و پرسود دانست. البته، به این موضوع توجه داشته باشید که نوسان قیمت جهانی طلا بر قیمت آن در بازار ایران نیز تاثیر منفی می گذارد.
بیشتر بخوانید: مزایا و معایب سرمایه گذاری در طلا
سخن پایانی
تورم به معنای افزایش قیمت هاست که موجب کاهش توانایی خرید مردم با گذشت زمان می شود. تورم در هر جامعه ای وجود دارد اما عدم مهار آن می تواند بسیار خطرناک باشد چراکه رشد تورم بسیار سریع است. عدم مهار تورم موجب گران شدن قیمت کالاهای اساسی و خدمات ارائه شده در جامعه می شود. علاوه بر این، ارزش بسیاری از دارایی ها ازجمله: پول ملی در چنین شرایطی به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. به همین دلیل، دولت و بانک مرکزی باید از روش های مختلف برای اجرای سیاست های ضد تورمی استفاده کنند.
نظرات